Strijdbare vrouwen in volksverhalen en mythen- deel 2

Wie denkt aan vrouwen uit sprookjes, volksverhalen en mythen, denkt meestal niet meteen aan krijgshaftige vrouwen die zelf ten strijde trekken. Vaak komen eerder beelden op van afwachtende vrouwen, schone prinsessen of heksen en tovenaressen die hun toevlucht zoeken in magie en toverkunsten. Toch zijn ze er: dappere vrouwen, powergirls die niet aarzelen speer en schild ter hand te nemen, of godinnen die heersen over het domein van de oorlogen. Deel 2 in de serie over 20 strijdbare vrouwen in volksverhalen en mythologieën.

1. OYA is een Afrikaanse godin in de Yoruban mythologie (Yoruban is een taal die o.a. in Nigeria, Benin en Togo wordt gesproken). Ze is de godin van de stormen en winden, en ook wordt ze verondersteld het geheim van de bliksem te kennen. Ze kan zich manifesteren als een zacht briesje maar ook ineens als hurricane of cycloon opdagen. Oya staat bekend als een trotse strijdgodin en beschermster van vrouwen. Ze is een oudere zuster van de godinnen Yemaya en Oshun. Haar echtgenoot is Shango, die heerst over donder en vruchtbaarheid. Als energie wordt ze gevreesd, omdat ze schoon schip komt maken met het oude. Oya is ook de godin van de dood.
2. ATALANTA uit de Griekse mythologie stond beslist haar vrouwtje en was niet voor een kleintje vervaard. Als baby werd ze op een berg te vondeling gelegd, door een berin gezoogd en door jagers opgevoed. Ze ontpopte zich tot een uitmuntende jaagster en ontwikkelde een voorliefde voor met name ‘mannelijke’ activiteiten. Ze was weerbaar genoeg om centauren, die haar wilden verkrachten, met haar pijlen te doden. Later bood ze zich aan als Argonaute, maar Jason –hun leider- moest niets van een vrouw aan boord van zijn schip hebben. Dat deed haar niet stoppen, integendeel: later wist ze ook nog een boosaardig everzwijn te treffen, iets wat haar mannelijke medejagers amper lukte. Uiteindelijk werd het zwijn gedood door Meleager, die een oogje op haar had.

3. 

   JINGU was een Japanse keizerin die in de 3^e eeuw regeerde, ook na haar mans dood. Ze zou een leger aangevoerd hebben tijdens een invasie in Korea. Jingu is zelf een haast mythische figuur geworden en de ware toedracht van veel van wat aan haar wordt toegeschreven is amper na te gaan. Volgens de legende begon ze haar verovering van het zuidelijke deel van Korea in het jaar dat haar man stierf en bleef zijn ongeboren kind drie jaar lang in haar baarmoeder. Dit kind, Ojin, kreeg later een welhaast goddelijke status. Jingu werd ook gezien als een belangrijke ‘onna bugeisha’, de vrouwelijke tegenhangers van de samurai. Deze vrouwen waren meesters in de krijgskunsten.

4. MAEVE of Medb is een Keltische krijgsgodin uit Ierland. Haar naam zou ‘vergiftigde vrouw’ betekenen. Ze vocht o.a. tegen Cu Chulainn –een andere belangrijke Keltische held- en leed hierbij een grote nederlaag. Ook werd haar stier gedood door een andere stier, en krachtdieren waren uiteraard van groot belang in de oude mythologieën. Keltische godinnen en vrouwen deden overigens helemaal niet onder voor hun mannelijke tegenhangers. Ze werden gezien als gelijken en waren veelal soeverein. Velen van hen hadden meerdere geliefden, een gegeven dat hen later –toen het christendom zijn invloed deed gelden- als promiscue vrouwen bestempelde. Veel Keltische helden en heldinnen werden toen christelijk gemaakt en kregen een vroom en devoot sausje.

5. 

   BOUDICCA was een andere Keltische figuur, die overigens echt bestaan heeft. Ze was koningin van de Iceni en leidde in de eerste eeuw na Christus (in het jaar 61) een opstand tegen de Romeinen. Ze had daar dan ook alle redenen toe. Toen haar man Prasutagus overleed, wilden de Romeinen al zijn bezittingen in beslag nemen. Prasutagus had deze echter ook aan zijn dochters nagelaten, iets wat voor de Romeinen verboden was. Boudicca werd in het openbaar gegeseld en haar dochters werden verkracht. De Romeinen trokken toen al enige tijd als bruten door het land. Om meer wreedheden te voorkomen, besloot Boudicca het al opborrelende verzet te organiseren. Dit verzet was succesvol en Boudicca werd een gevreesde vrouw om rekening mee te houden.

6. DEBORAH is een van de weinige vrouwen uit het Oude Testament die het ‘actief’ opnam tegen Sisera en het Kanaänitische leger. Ze was een profetes van de Israëlieten die adviezen en wijze oordelen gaf vanonder haar palmboom. Als bijnaam draagt ze ook wel de naam ‘oorlogsprinses’ omdat ze correcte, strategische adviezen wist te geven aan Barak om het vijandige leger te verslaan. Dat leger was namelijk zo krachtig en stond op het punt het volk van Israël in de pan te hakken. Deborah, die de wijze adviezen van haar god doorgaf, wist precies het juiste moment waarop Sisera aan hen overgeleverd kon worden. Om het nog interessanter te maken: het was uiteindelijk ook een vrouw, die deze geduchte aanvoerder der Kanaänieten een pin door het hoofd stak waardoor het voor hem voorgoed gedaan was.

7. 

   DEVI behoort tot het hindoeïstische pantheon. Zij nam het op tegen de vijand van de goden: de buffeldemon Mahisja. Deze demon had de hemeltroon gegrepen en de hoofdgoden verbannen. Uit woede schiepen deze daarop Devi, die zo oogverblindend mooi was dat Mahisja haar uiteraard wilde hebben. Devi was zich van geen kwaad bewust, omdat ze toen al lange tijd in meditatie doorbracht op een afgelegen berg en ascetisch leefde. Door haar levenswijze bracht ze vrede en welvaart aan de aarde. Toen Mahisja zijn wens aan haar kenbaar maakte, antwoordde ze hem honend dat hij eerst maar eens zijn mannelijkheid moest bewijzen. Woedend maakte Mahisja zich groter en begon te stampvoeten. Devi was niet onder de indruk en nam zelf ook een vreselijke gedaante op haar leeuw aan. Iedere keer als ze mahisja te pakken had, veranderde hij echter van vorm: van buffel tot leeuw tot man tot olifant. Uiteindelijk wist ze hem te onthoofden en te verslaan.

8. SEKHMET mag natuurlijk ook niet ontbreken in het rijtje vrouwen en godinnen die overlopen van krijgslust. Ze is de krachtige en strijdbare kant van de Egyptische godin Hathor en wordt vaak afgebeeld met een leeuwenkop. Als ze haar woede niet in de hand heeft, kan het er tamelijk fel aan toe gaan en is ze haast niet te stoppen. Sekhmet was de beschermster van de farao’s en leidde hen de oorlogen door. Als bijnamen droeg ze ‘Zij voor wie het kwaad beeft’ en ‘Vrouwe van de Dood’. Aan het eind van een strijd werden festivals ter ere van haar georganiseerd om de strijd ook te kunnen staken want, zoals reeds gezegd, Sekhmet wist soms in haar toorn van geen ophouden.
9. INANNA was de godin van liefde, vruchtbaarheid en ook oorlog voor de oude Soemeriërs. Er werd vaak een beroep op haar gedaan door de koningen die een oorlog wilden beginnen. Zelf was ze ook redelijk strijdbaar: ze nam niet zomaar genoegen met een tweede plaats ten opzichte van haar vader of haar geliefde Dummuzi. Toen laatstgenoemde haar plaats op de troon bleek ingenomen te hebben toen ze eindelijk terugkeerde van haar reis naar de onderwereld, liet ze hem rücksichtslos oppakken en naar de onderwereld sturen. Het feit dat ze uit vrije wil deze reis naar de onderwereld had gemaakt, maakte van haar al een moedige vrouw. Behalve het verwerven van moed zorgde Inanna er ook voor dat ze van haar vader alle belangrijke strategieën leerde die nodig zijn bij het oorlog voeren. Om die reden werden haar leiding en adviezen afgesmeekt door de bevolking. Later werd Inanna gelijkgesteld aan Isjtar, de Babylonische godin van liefde, vruchtbaarheid en oorlog.
10. De AMAZONEN sluiten deze lijst met twintig krijgshaftige vrouwen af. Zij waren een woest vrouwelijk krijgersvolk en voortreffelijke strijders. Zelfs door de beste mannelijke strijders werden zij zeer geducht. Naast hun stamvader Ares (Mars) vereerden deze vrouwen ook de jachtgodin Artemis. Volgens de legende leefden ze in een matriarchaal verband en werden jongensbaby’tjes meteen gedood. De mannen die in leven werden gelaten werden half invalide gemaakt en mochten het huishouden doen. De Amazonen blonken vooral uit in het boogschieten. Deze vrouwen, die vooral in westelijk Azië terrein wonnen, kregen het natuurlijk ook voortdurend aan de stok met de Griekse helden uit de mythologie en ook bloeiden er wel eens liefdes op tussen de elkaar vijandig gezinde helden en de heldinnen (maar helaas, die liepen meestal slecht voor een van beide af…)

Bronnen:

Wikipedia

Guus Houtzager, “Geïllustreerde Griekse mythologie encyclopedie”, Rebo Productions, Lisse 2003.

Arthur Cotterell (hoofdred.), “Encyclopedie van de wereldmythologie”, Parragon, UK 2004