Nut, Hathor, Isis en de geboorte van het licht (deel 1)

In de maand december werd in het oude Egypte volop feestgevierd. De 28 dagen voorafgaand aan de geboorte van Horus of Ra vielen samen met de maanden Tybi en Mechir volgens de Egyptische kalender. Er waren festivals voor de terugkeer van Hathor (waarna de zon ook wederkeerde), voor Isis als de zwarte koe, de Osirismysteriën en de geboorte van Horus en Ra (Horus en Ra versmolten dikwijls in latere tijden). Hathor betekent Huis van Horus, en Horus als de zonnegod werd iedere avond door Hathor als hemelgodin in haar binnenste opgeborgen. Ook Nut was een hemelgodin: zij was het waterige hemelgewelf bezaaid met sterren en de belichaming van de Melkweg. Haar zonnekind Ra kwam iedere dag uit haar tevoorschijn en werd aan het eind van de dag weer door haar opgeslokt.

Nut en Hathor zijn hemelgodinnen van het eerste uur, Isis als meer maagdelijke godin kwam er pas later bij. Nam Hathor aanvankelijk veel eigenschappen van Hathor over, later was het Isis die vermengd raakte met Hathor. En op zeker moment raakten ze ook alle drie met elkaar vermengd.

Dit vermengen gebeurde over een periode van enkele millennia voor Christus en was feitelijk helemaal niet vreemd aan het Egyptische geloof. Dit geloof stond in de eerste millennia open voor pluriformiteit; daarmee deelt het een gegeven dat wereldwijd inherent lijkt te zijn aan de periode vóór het massaal op schrift stellen en het daarmee in één vorm proberen te gieten van een heersende of nieuwe religie. Religie werd toen nog veel meer gezien als iets levends, als een vorm van verbinding met de bron van alle leven. Zij stond open voor invloeden van buitenaf en ‘vreemde’ of nieuwe goden werden dikwijls gewoon verwelkomd; hierbij vond steeds opnieuw bijstelling plaats van de eigenschappen die de verschillende goden en godinnen belichaamden.

Van de drie godinnen Nut, Hathor en Isis werden Hathor en Isis wellicht het populairst, althans in onze ogen. Over de eredienst voor Nut weten we minder, omdat die veel ouder is. Hathor werd ‘De Gouden’ genoemd en afgebeeld als moederkoe. Met haar werd het ‘leven’ gevierd en zij werd vooral ook gezien als de godin van de liefde en de vruchtbaarheid. Ter ere van haar werden vele festivals gehouden, waarbij gezongen, gemusiceerd en gedanst werd.

Isis kreeg later een eredienst waarmee zij over de landsgrenzen ging, haar cultus raakte wijdverbreid van Egypte naar Mesopotamië en tot diep in Europa. Isis werd hierbij vooral geliefd in haar aspect van maagdelijke moedergodin met haar kindje Horus. Daarvoor, in Egypte, werd zij vooral nog gezien als de geliefde van haar broer Osiris en ingewijde in de mysteriën en de wedergeboorte van Osiris; ook werd zij gezien als hoedster van de seksuele mysteriën en werden aan haar magische krachten verleend. Zo zou het door seksuele magie geweest zijn, dat Osiris met haar hulp uit de dood herrezen werd.